سنگ‌هاي كلسيمي: 80 درصد از سنگ‌هاي ادراري را شامل مي‌شود. تشكيل سنگ‌هاي كلسيمي به علت افزايش كلسيم، اسيد اوريك، اگزالات ادراري يا كاهش سيترات ادراري هستند.

كلسيم مازاد ادرار از راه كليه‌ها دفع مي‌شود و در اشخاص سنگ‌ساز اين كلسيم با مواد زايد ديگر بدن تركيب شده و سنگ مي‌سازد. افزايش كلسيم در بيماري‌هاي تيروئيدي، سرطان و بي‌تحركي نيز ديده مي‌شود.

سنگ اسيد اوريكي: با شيوع كمتر از 5 درصد و معمولا در مردان ديده مي‌شود. سنگ‌هاي اسيد اوريكي در اثر اسيدي بودن بيش از حد ادرار ساخته مي‌شود. مصرف زياد پروتئين و كاهش سريع وزن مي‌تواند موجب ساخته شدن اين سنگ شود.

سنگ عفوني: حاوي منيزيوم، آمونيوم و فسفات هستند و به دنبال عفونت دستگاه ادراري ساخته مي‌شوند. اغلب در خانم‌ها و به طور عودكننده وجود دارد.

سنگ سيستيني: بسيار كم و نوعي بيماري فاميلي مي‌باشد كه حداكثر شيوع آن در دهه‌هاي دوم و سوم است.

علائم: سنگ‌هاي خارج از مسير عبور ادرار، معمولا بدون علامت هستند اما در محل اتصال لگنچه به حالب و محل عبور حالب از روي عروق و محل اتصال حالب به مثانه كه تنگ هستند علائمي مانند درد شديد در پهلو، پشت، شكم و كشاله ران، وجود خون در ادرار، تب و لرز، تهوع و استفراغ، تكرر ادرار، ادرار بدبو و كدر و احساس سوزش در هنگام دفع ادرار وجود دارد.

توجه: سنگ‌هاي كليوي همراه با تب،موارد اورژانس هستند.

عوامل مستعدكننده: عواملي مثل گرما و مصرف كم مايعات، مصرف اسيدهاي چرب، پروتئين حيواني و قند و مصرف زياد سديم و چاقي، شيوع سنگ را افزايش داده و مصرف فيبرهاي غذايي و پروتئين گياهي با كاهش سنگ همراه است.

مصرف زياد ويتامين D و غذاهاي حاوي اگزالات (اسفناج، گردو، چاي و ...) ، سابقه فاميلي، ناهنجاري‌هاي دستگاه ادراري مثل كليه نعل‌اسبي كه باعث راكد ماندن ادرار به مدت طولاني شود ، بيماري اختلال عصبي در مثانه، استفاده دائم از سوند، عفونت‌هاي مزمن ادراري و برخي از داروها مثل تريامترين (ضد فشارخون) به تشكيل سنگ كمك مي‌كنند.

درمان: اكثر سنگ‌هاي 21 ميلي‌متري به طور معمول دفع مي‌شوند. روش‌هاي متداول عبارتند از:

مواد حلال: مواد قليايي‌كننده ادرار در حل كردن سنگ‌هاي اسيد اوريك و سيستين موثرند، آب‌پرتقال ادرار را قليايي مي‌كند و اسيدي كردن ادرار سبب حل شدن سنگ عفوني مي‌شود.

سنگ‌شكني برون‌اندامي براي سنگ‌هاي داخل كليه با قطر كمتر از 2.5 سانتي‌متر.

عمل جراحي اگر سنگ بزرگ‌تر از 2.5 سانتي‌متر و بويژه اگر همراه با عفونت باشد.

پيشگيري: عوامل مستعدكننده بايد شناخته و بررسي شود. مصرف حداقل 2 ليتر مايعات در روز (بجز شير و چاي پررنگ) و مصرف مايعات بيشتر در 2 ساعت بعد از غذا و كاهش مصرف نمك.